Višestoljetna kladuška povijest razbacana po brojnim publikacijama je veoma poučna! Društveni procesi, događaji, ličnosti,… iz bližeg i daljnjeg okruženja su itekako imali svoje refleksije na kladuškom tlu. Prohujala su vremena: kada je Matija Gubec sa slovenačkim i zagorskim seljacima rušio feudalizam polovinom 16. stoljeća, kada su narodne mase Pariza  1789. srušile Bastilju, kada je najsilniji junak Krajine Hasan – aga Pećki polovinom osamnestog stoljeća prkosio sultanu i svakom okupatoru, kada je prvi kladuški parlamentarac Miljković (Mustafe) Hasan (1888-1958) pristupio 1940-tih Mačekovoj kliki, kada je „Diktatura proleterijata“ (1945-1990) palila i žarila, kada…

Prvi parlamentarizam Kraljevine Jugoslavije (1918-1941) u čijih šest saziva je učestvovala i Jugoslovenska Muslimanska Organizacija (JMO) sa 24 poslanika među kojima je i Kladuščanin Hasan Miljković dugovječni načelnik ispostave, općine,… JMO, između ostalog, bila je poznata po dodvoravanjima kraljevskom dvoru, kamarili oko kralja Aleksandra i njegovih nasljednika. Kao protuusluga je dobivala koncesije begovima oko provođenja agrarne reforme. Epilog znamo: Kladuša je još više osiromašena, agrarna reforma je bila nepoštena, Miljković se vanrazumskih okvira dodvoravao vlastima NDH (Nezavisne Države Hrvatske) i 1950-tih završio na robiji u KP Zenica čiju izgradnju su austrougarske vlasti završile baš one godine kada je pravnik i posjednik Hasan Miljković rođen u naselju Velika Kladuša.

U Titinoj Jugoslaviji (1945-1990) parlamentarci iz Velike Kladuše što u Republičkoj i Saveznoj Skupštini učestvovali su: Fikret Abdić (1939), Hemo Grahović (1929), Husein Murtić (1942-2021). Epilog znamo: Velika Kladuša je od izrazito nerazvijene, zapuštene, polupismene, siromašne,… lokalne zajednice promjenila socioekonomski status u nedovoljnu razvijenu općinu (ostvarila više od 50% republičkog prosjeka 1980-tih) sa solidnom zaostavštinom u svim pojavnim oblicima koncem 1990-tih.

U samostalnoj nezavisnoj BiH tokom prvih decenija 21. stoljeća državni poslanici bili su: Rifat Dolić, Elvira (Ljilja) Abdić-Jelenović, Nermin Purić,…Epilog znamo: podržavali su većinu a kao protuusluge dobivali šuplja obećanja oko statusa Privrednog društva „Agrokomerc“ d.d. Velika Kladuša. Rifat Dolić je „postizao koncenzus“ sa Tihićem, Lagumdžijom, Behmenom,… oko „Agrokomerca“, a nije mogao postići koncenzus sa svojim šefom Fikretom Abdićem i svojim Kladuščanima u parlamentima, od Općinskog senata do Skupštine FBiH. Epilog znamo: „Agrokomerc“ je otišao u vražiju mater, Kladuša evidentno nazadovala, kladuški parmalentarci se onovčarili,… Početkom treće decenije 21. stoljeća načelnik Fikret Abdić piše pisma, presipa iz šuljeg u prazno, razvija kriminal, korupciju,…

Ljilja se češlja, Kladuša tone

Velikom Kladušom zadnjih decenija suvereno upravlja, vlada, kadrovira, budžetira, (proglašava i dila budžet), vizionira, Fikret Abdić (1939), „menadžer svjetske relevancije“ kako je sam sebi svojevremeno tepao. Laburistička stranka BiH koncem minule godine organizovala feštu u Gradskoj dvorani da proslavi 10-godišnjicu (ne)uspješnog rada i rezultata. Znamo da su je jedno vrijeme snažno, uporno, prkosno, ljigavo,… podupirali preletači Enver dr. Pehlić i Refika dr. Purić. Ne znamo ništa o koncesijama, a čaršijske koularske priče čekaju sudske epiloge!

Po relevantnim socioekonomskim pokazateljima koje zainteresovanoj javnosti redovito prezentiramo putem Portala ReprezenT.ba, promotivnih listića „Koncepta Unaprijedimo Kladušu zajedno“, kolumne Tefter,… Velika Kladuša je iz faze nazadovanja evolirala u fazu tonenja. Sa malo volje i truda navedena konstatacija se može pojačati sa pouzdanim brojkama iz  izvora sa širih geografskih prostora.

Neka se obećava, fešta, slavi, drma, trese, skakuće, igra,… pričaju bajke, situacija je u zapuštenoj Čaršiji približno početkom 2024. godine ovakva: pogoršan socioekonomski status (nekad smo bili po nivou razvijenosti u početku druge polovine skale od 79 općina, danas smo na početku zadnje četvrtine), nema vizije i važećih strateških dokumenata, budžet od 20-tak miliona KM se krčmi po Abdićevom ćeifu, među prvima smo po stopi iseljavanja, među prvima smo po broju karcinogenih oboljenja, među prvima smo po usporenosti u zapošljavanju, opći ambijent je više nego toksičan – kontaminiran lopovlukom, korupcijom…, projekat stoljeća (prečišćavanje otpadnih voda…) na čekanju, nepravde i siromaštvo se povećavaju, građanske inicijative i mediji se ignorišu-diskriminiraju, nema kritičkog promišljanja, objekat Centra za kulturu renoviramo već 10-tak godina, lažuckamo se, petljamo, mutimo,…

Velika Čaršija, 10.01.2024. godine ramoh45.07@hotmail.com