Zbog sankcija CIK-a stranke prestale prijavljivati donacije
Centralna izborna komisija objavila je finansijske izvještaje političkih stranaka za 2019. godinu, iz kojih je vidljivo da su svi nivoi vlasti u BiH tokom prošle godine izdvojili iz budžeta oko 18 miliona i 400 hiljada maraka za finansiranje političkih stranaka, a od tog iznosa polovinu je dobilo 5 najvećih partija (SDA, SNSD, HDZ, SDP i SDS). Osim poreskih obveznika manji dio stranačke kase 112 stranaka napunjen je od članarina, dobrovoljnih priloga i ostalih donacija koje iznose ukupno 4,3 miliona. Međutim, u odnosu na prethodne godine, indikativno je da su stranke u velikoj mjeri prestale prijavljivati donacije pravnih lica, koje su se značajno smanjile. Prethodnih godina, stranke su sankcionisane od strane CIK zbog primanja donacija od pravnih lica koje su sklapale ugovore sa organima izvršne vlasti, te su stranke sada jednostavno prestale da prijavljuju ove donacije.
Kada su u pitanju rashodi političkih stranaka, iz izvještaja o iskazanim obavezama je vidljivo da partije imaju dugove od preko 8 miliona maraka, od čega se dobar dio odnosi na poreze, doprinose i dugove javnim preduzećima, ali i firme koje sklapaju milionske poslove sa državom.
Stranke u BiH duguju 8,4 miliona KM
Najveće obaveze na kraju prošle godine iskazali su SDA i SDP BiH (po 1,6 miliona KM), a među povjeriocima SDA prednjače organi izvršne vlasti i brojna javna preduzeća, poput BH Pošte, kojoj Cazinski odbor duguje oko 78.000 KM od početka 2018. godine.
Stranke ne prikazuju donacije privatnih kompanija
Od 20 parlamentarnih stranaka u Bosni i Hercegovini, njih 16 nije prikazalo nijednu marku donacija privatnih kompanija. SNSD, SDS, SBB, DF, DNS, PDP, Naša Stranka, SP, ASDA, HDZ1990, NDP, Ujedinjena Srpska, Nezavisni blok, Narod i pravda, Stranka za BIH i Laburistička stranka u svojim izvještajima tvrde da ih niko ne finansira i da su im prihodi iz budžeta i prilozi članova partije jedini izvor finansiranja. Ipak, sporno je to što troškovi izborne kampanje drastično premašuju iznose koje stranke prikazuju u izvještajima. Zakon zabranjuje firmama koje dobijaju poslove od države da finansiraju političke partije, a nakon što su revizori proteklih godina utvrdili da su brojni stranački donatori dobijali milionske poslove, većina partija prestala je prikazivati donacije.
Samo četiri veće parlamentarne stranke prikazale su prošle godine manje iznose donacija, a najviše prihoda iskazala je SDA i to ukupno 49.510 maraka. Od toga osam donacija primljeno je iz zabranjenih izvora, odnosno od firmi koje su dobijale tendere, pa je Transparency international u BiH ove slučajeve prijavio Centralnoj izbornoj komisiji BiH.
Većina ostalih stranaka prijavila je male iznose donacija, ali tačnost ovih podataka nije zagarantovana, jer Zakon o finansiranju političkih partija ostavlja velike mogućnosti političkim subjektima da ne prijavljuju sva sredstva kojima raspolažu, kao ni njihove prave izvore. Naime, Zakon još uvijek ne postavlja obavezu korišćenja jedinstvenih bankovnih računa, te se ostavlja mogućnost i poslovanja u gotovini, što strankama ostavlja prostor da ne prijavljuju sva sredstva.
Dodatna manjkavost, kao što je vidljivo iz prethodno navedenih primjera, je što ne postoji obaveza objavljivanja cjelovitih izvještaja stranaka, koji bi uključili sve pojedinačne troškove stranaka i njihovu svrhu, kako bi se moglo utvrditi na koji način stranke troše sredstva koja, prema njihovim izvještajima, većinom dolaze iz budžeta. Zbog ovoga, javnost može imati samo djelimične informacije o finansiranju i poslovanju stranaka.
Lauburisti u proškoj godini samo na reprezentaciju spiskali 45.000 KM
U priloženim tabelama vide se prihodi dvije velikokladuške političke partije (LS i DNZ) te rashodi istih za 2018. i 2019. godinu. Zainteresirani više podataka mogu pronaći na službenoj stranici www.izbori.ba
U svakom slučaju, podaci režijsko-administrativnih troškova Laburističke stranke su vrlo zanimljivi i sumnjivi. Bruto plaće za dva zaposlena u 2018. godini iznosile su 30.719,95 KM a za 2019. godinu za četiri zaposlena taj iznos je gotovo identičan, tačnije 31.171,10 KM. Ovdje matematika očito ne štima, a obračunata bruto plata zaposlenih ne prelazi 650,00 KM. Ili, amortizacija (čega i kakva) za 2018. godinu obračunata je u iznosu od 16.039,06 KM a godinu dana kasnije tri puta manje, tačnije 5.868,38 KM.
Na troškove reprezentacije u izbornoj, 2018. godini Laburistička stranka je potrošila 24.936,47 KM ali skoro duplo više u 2019. godini, tačnije 44.894,09 KM. Na troškove neproizvodnih usluga Laburistička stranka je 2018. godine potrošila 52.267,23 KM a 2019. godine 49.618,78 KM. Treba istaći da je Laburistička stranka za 2018. godinu dobila 256.745,98 KM budžetskih sredstava a godinu dana kasnije 232.623,63 KM.
Ovlašteno lice za financijski izvještaj Laburističke stranke u 2018. godini bio je Aladin Ćerimović a godinu dana kasnije, u 2019. godini Amir Đogić, inače aktuelni direktor JKUP „Komunalije“ i jedan od najvećih finansijera Laburističke stranke. DNZ BiH-Krajiška stranka u 2018. godini za režijsko-administrative i ostale troškove potrošila je ukupno 36.818,39 KM a godinu dana kasnije 11.806,02 KM, dakle manje od hiljadu KM mjesečno. Esad ŠABANAGIĆ
